Niezależnie od tego, czy uważamy się za osoby religijne czy nie, wiele osób doświadcza w życiu momentów, które można uznać za duchowe – kiedy czujemy większe poczucie sensu, spokoju lub połączenia z otaczającym nas światem. Naukowcy uważają, że udało im się ustalić, gdzie te transcendentalne momenty są przetwarzane w ludzkim mózgu, identyfikując region w korze ciemieniowej, który wydaje się być zaangażowany w doświadczenia, które wykraczają poza nasz zwykły stan bycia. Doświadczenia duchowe są silnymi stanami, które mogą mieć głęboki wpływ na życie ludzi” – mówi jeden z badaczy, neurobiolog Marc Potenza z Uniwersytetu Yale.
Zrozumienie neuronalnych podstaw doświadczeń duchowych może pomóc nam lepiej zrozumieć ich rolę w odporności i odzyskiwaniu zdrowia od zaburzeń psychicznych i uzależnień. Aby ustalić, gdzie te momenty duchowego wglądu mają miejsce w głowach ludzi, zespół Potenzy przeprowadził wywiady z 27 zdrowymi młodymi ludźmi, zapraszając ich do pomocy w opracowaniu spersonalizowanego “skryptu wyobrażeniowego”, w którym wspominali duchowy epizod z wcześniejszego okresu życia.
Chcielibyśmy, abyście opisali sytuację, w której poczuliście silne połączenie z wyższą siłą lub duchową obecnością – poinstruowano uczestników.
Stany duchowe to takie, które poprzez odczucie łączą Cię z czymś większym niż Ty sam, jednością lub potężną siłą, która może być doświadczana jako energia, Bóg lub transcendentna postać lub świadomość. W oddzielnej sesji tydzień później, ci sami ochotnicy przeszli skany mózgu fMRI rejestrujące ich aktywność neuronalną, gdy słuchali neutralnego kobiecego głosu czytającego scenariusz duchowego doświadczenia, które zrelacjonowali. Pomysł polegał na tym, aby skłonić ich do przypomnienia sobie osobistych momentów, w których czuli transcendentne doświadczenie czegoś większego niż oni sami, jednocześnie obrazując aktywność ich mózgu, aby zobaczyć, gdzie i jak ta duchowość zarejestrowała się poznawczo. W różnych kulturach i na przestrzeni dziejów, istoty ludzkie zgłaszały różnorodne doświadczenia duchowe i towarzyszące im postrzegane poczucie jedności, które wykracza poza zwykłe poczucie siebie – wyjaśnia zespół w swoim artykule.
Niemniej jednak, niewiele wiadomo o mechanizmach neuronalnych leżących u podstaw doświadczeń duchowych, szczególnie gdy są one badane w różnych tradycjach i praktykach.
Wyniki pokazały, że kiedy doświadczenia duchowe były przywoływane, uczestnicy wykazywali podobnie zmniejszone wzorce aktywności w lewym dolnym płacie ciemieniowym (IPL), który jest zaangażowany w świadomość siebie i innych, a także zmniejszoną aktywność we wzgórzu przyśrodkowym i regionach związanych z przetwarzaniem sensorycznym i emocjonalnym. Obecne odkrycie sugeruje, że doświadczenia duchowe mogą obejmować postrzegane spotkanie z przestrzenną “obecnością” lub bytem zewnętrznym w stosunku do nas samych” – piszą badacze.
Ważne jest, aby zauważyć jedno z głównych ograniczeń z tego konkretnego badania. Dokładniej mówiąc, zespół opiera swoje wnioski na badaniu obejmującym tylko 27 uczestników, z których wszyscy byli młodymi, anglojęzycznymi ludźmi rekrutowanymi z New Haven w stanie Connecticut. Oczywiście nie można powiedzieć, że ich doświadczenia związane z duchowością są reprezentatywne dla wszystkich innych – co zespół przyznaje i twierdzi, że powinno zostać rozszerzone w kolejnych badaniach, poprzez włączenie osób z bardziej zróżnicowanych środowisk.
Ale w zakresie, w jakim to badanie oferuje nam nowy wgląd w to, jak uczucia duchowe pojawiają się w mózgu – oraz towarzyszący im spokój i poczucie więzi, które się z nimi wiążą – może ono być doskonałym punktem wyjścia dla przyszłych badań nad neurologicznymi mechanizmami zdrowia psychicznego.
Nasze empiryczne zrozumienie tego, jak doświadczenia duchowe są wywoływane przez mózg, będziemy mogli pomóc w “ułatwieniu rozsądnej integracji duchowości z leczeniem i profilaktyką w obszarach zdrowia psychicznego”.
Wyniki badań zostały opublikowane w Cerebral Cortex.
